Η αύξηση της οργανικής ύλης του εδάφους (SOM) είναι ζωτικής σημασίας για την καταπολέμηση της ερημοποίησης και της υποβάθμισης του εδάφους, καθώς ενισχύει την ικανότητα αποθήκευσης νερού του χώματος, δημιουργεί έναν υγιή βιότοπο για τα ωφέλιμα βακτήρια του εδάφους και τη βιοποικιλότητα, βελτιώνει την ικανότητα δέσμευσης άνθρακα και ενισχύει την ανθεκτικότητα του εδάφους στην κλιματική αλλαγή.
Στην Κύπρο, παρατηρείται ελλιπής αξιοποίηση της βιομάζας των οργανικών αποβλήτων, όπως κλαδέματα πάρκων και κήπων και απορρίμματα τροφίμων. Αυτά τα οργανικά υλικά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως ωφέλιμα πρόσθετα εδάφους. Η εκτροπή αυτών των αποβλήτων από τους χώρους υγειονομικής ταφής και τις χωματερές και η (χρήση τους για) μετατροπή τους σε κομπόστ για ενσωμάτωση στο έδαφος, μπορεί να συμβάλλει στην αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, μειώνοντας την παραγωγή μεθανίου στους χώρους υγειονομικής ταφής και το αποτύπωμα άνθρακα από τη διαχείριση των αστικών οργανικών αποβλήτων, ενισχύοντας έτσι τη δέσμευση του άνθρακα στο έδαφος.
Η παρούσα δράση αποσκοπεί στην ανάπτυξη της αγοράς κομπόστ. Πρώτον, επιδιώκει να αποδείξει την αποτελεσματικότητας της χρήσης κομπόστ στο έδαφος, και να προωθήσει την χρήση του από τους παραγωγούς με τη δημιουργία πρωτοκόλλων παραγωγής και εφαρμογής. Παράλληλα, τα αποτελέσματα του έργου, θα παρέχουν πληροφορίες στους φορείς χάραξης πολιτικής και θα αναδείξουν τα στοιχεία και τους παράγοντες που είναι για την αναπαραγωγή αυτού του συστήματος σε άλλες περιοχές της Κύπρου που αντιμετωπίζουν παρόμοιες προκλήσεις διαχείρισης οργανικών αποβλήτων και υποβάθμισης του εδάφους.
Μονάδες Κομποστοποίησης LIFE AgrOassis
Τον Οκτώβριο του 2023, δημιουργηθηκε μια πιλοτική μονάδα κομποστοποίησης στο αγρόκτημα του Ινστιτούτου Γεωργικών Ερευνών (ΙΓΕ) στην Κύπρο, με δυναμικότητα επεξεργασίας 200 m³ οργανικών αποβλήτων ετησίως. Η μονάδα είναι εξοπλισμένη με αναδευτήρα και κόσκινο κομποστοποίησης, μηχανήματα κατασκευασμένα από εγχώριο κατασκευαστή. Αυτό το σημαντικό επίτευγμα ελαχιστοποιεί σημαντικά το κόστος κατασκευής, καθώς ο εξοπλισμός δεν προήλθε από τη διεθνή αγορά, και ενισχύει με αυτό τον τρόπο τη βιωσιμότητα της τοπικής παραγωγής κομπόστ. Μετά από συμφωνία με τον Δήμο Λακατάμιας, η μονάδα παραλαμβάνει πράσινα απόβλητα από τα πάρκα και τους κήπους του Δήμου.
Αξιοποιώντας την εμπειρία κατασκευής της μονάδας κομποστοποίησης του ΙΓΕ, ο εταίρος του έργου “Εταιρεία Παραδεισιώτης” θα δημιουργήσει, το 2024, μια δεύτερη μονάδα κομποστοποίησης κοντά σε πτηνοτροφική μονάδα στο πυρόπληκτο χωριό Όρα, στην Κύπρο. Η μονάδα θα παράγει 200 m³ κομπόστ ετησίως, αξιοποιώντας κοπριά πουλερικών και κλαδέματα από πυρόπληκτες περιοχές, κυρίως για χρήση σε γειτονικούς οπωρώνες.
Ανάλυση κομπόστ και σχέδιο λίπανσης
Η εφαρμογή κομπόστ αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο του σχεδίου λίπανσης των καλλιεργειών. Το ΙΓΕ θα διενεργεί τακτικές δειγματοληψίες και ανάλυση του παραγόμενου κομπόστ και σε συνεργασία με το KES Research Centre, θα αναπτύξει ένα σύστημα λήψης αποφάσεων για την αντιστοίχιση των αναγκών κάθεχωραφιού, με την ποσότητα και τη μέθοδο εφαρμογής κομπόστ στο έδαφος. Αυτό το σύστημα, θα βασίζεται σε δεδομένα ανάλυσης κομπόστ και εδάφους, και θα εστιάσει στη βελτίωση των φυσικών χαρακτηριστικών του εδάφους, στη συγκράτηση νερού, ή/και στη μείωση της χρήσης ανόργανων λιπασμάτων. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, θα προσδιοριστούν και θα περιγραφούν συγκεκριμένες απαιτήσεις/ανάγκες και θα δημιουργηθούν πρωτόκολλα μεθοδολογίας.
Εφαρμογή κομπόστ στα χωράφια
Σε συνεργασία με παραγωγούς δημητριακών, θα εφαρμοστεί κομπόστ στα χωράφια λίγες εβδομάδες πριν τη σπορά. Αναμένεται ότι θα συμπεριληφθούν τουλάχιστον 5 εκτάρια γης σε αυτή τη δράση, με ενσωμάτωση μια φορά κάθε δύο χρόνια. Παράλληλα με αυτές τις δράσεις, θα πραγματοποιείται εκπαίδευση των αγροτών σχετικά με τα οφέλη της κομποστοποίησης και της χρήσης κομπόστ και επίδειξη της κατάλληλης διαδικασίας εφαρμογής. Αυτές οι ενέργειες θεωρούνται απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη της αγοράς κομποστ.
Κατά τον πρώτο χρόνο υλοποίησης του LIFE-AgrOassis, λόγω καθυστερήσεων στην κατασκευή της μονάδας κομποστοποίησης, χρησιμοποιήθηκε εξαντλημένο υπόστρωμα μανιταριών (126 m3) από την εταιρεία Kyriakides Mushrooms. To κομπόστ μανιταριών εφαρμόστηκε δύο εβδομάδες πριν τη σπορά των δημητριακών, σε έκταση 3 εκταριών. Συλλέχθηκαν δείγματα ώριμου κομπόστ για ανάλυση, με στόχο τον προσδιορισμό της κατάλληλης ποσότητας που απαιτείται για συγκεκριμένες συνθήκες εδάφους και καλλιέργειας (με ρυθμό 6 m3 ανά δεκάριο). Επιπλέον, διατηρήθηκε μια περιοχή «ελέγχου» έκτασης 0,3 εκταρίων, στην οποία εφαρμόστηκαν οι συμβατικές γεωργικές πρακτικές διαχείρισης για λόγους σύγκρισης.
Φωτογραφίες πιο κάτω: @lifeagroassis
